ΕΛΕΝΑ ΦΟΥΝΤΖΗΛΑ, MD, PhD
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
Tο γονίδιο ΑΤΜ είναι ένα ογκοκατασταλτικό1 γονίδιο. Ο ρόλος του είναι σημαντικός, συμμετέχει στους μηχανισμούς ελέγχου λαθών του γενετικού υλικού που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Η πρωτεΐνη αυτή φωσφωρυλιώνει και άλλες πρωτεΐνες όπως την BRCA1.
Φορείς μίας παθογόνου μετάλλαξης του γονιδίου ΑΤΜ έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου μαστού σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση αυτών των μεταλλάξεων με αυξημένες πιθανότητες καρκίνου παγκρέατος.
Φορείς δύο μεταλλαγμένων γονιδίων (δηλαδή μεταλλάξεις που να έχουν κληρονομηθεί και από τους δύο γονείς) χαρακτηρίζονται από μία νευροεκφυλιστική διαταραχή γνωστή ως Αταξία-Τηλαγγειεκτασία. Στα πλαίσια αυτού του συνδρόμου διαπιστώνεται αταξία, διαταραχές ισορροπίας και ομιλίας, τηλαγγειεκτασίες. Επίσης υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης νεοπλασιών, κυρίως λεμφώματος και λευχαιμιών.
Οι παθογόνες μεταλλάξεις στο γονίδιο αυτό κληρονομούνται με τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα. Δηλαδή, εάν ο ένας από τους δύο γονείς φέρει αυτήν την αλλαγή, ο απόγονος έχει 50% πιθανότητα να την κληρονομήσει. Η μετάλλαξη αυτή μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τον πατέρα ή από την μητέρα.
Στο σχήμα φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο κληρονομούνται οι περισσότερες παθογόνες μεταλλάξεις που σχετίζονται με αυξημένες πιθανότητες καρκίνου (αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα). Φαίνεται στο σχήμα ότι αν ένας από τους δύο γονείς φέρει αυτήν την αλλαγή (σκούρο γκρι χρώμα), ο απόγονος έχει 50% πιθανότητα να την κληρονομήσει. Η μετάλλαξη αυτή μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τον πατέρα ή από την μητέρα.
Ογκοκατασταλτικό είναι το γονίδιο που ελέγχει τον πολλαπλασιασμό του κυττάρου και καταστέλλει την ανάπτυξη όγκων. Η διαταραχή της λειτουργίας τους έχει συχνά ως αποτέλεσμα τον ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό.