ΕΛΕΝΑ ΦΟΥΝΤΖΗΛΑ, MD, PhD
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ
Στο γενικό πληθυσμό 1 στις 8 γυναίκες (12%) θα νοσήσουν από καρκίνο μαστού στη διάρκεια της ζωής τους. Ο καρκίνος ωοθηκών είναι μία νόσος πιο σπάνια και αφορά μικρότερο ποσοστό (1.6%) των γυναικών.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο καρκίνος οφείλεται σε τυχαία γεγονότα υπό την επιρροή των ατομικών συνηθειών καθώς και του περιβάλλοντος. Σε ένα ποσοστό 5-10% για τις γυναίκες με καρκίνο μαστού και 15-20% για τις γυναίκες με καρκίνο ωοθηκών, η εμφάνιση καρκίνου σχετίζεται με μεταλλάξεις που κληρονομούνται. Οι μεταλλάξεις αυτές πιο συχνά βρίσκονται στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα γονίδια που έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια και σχετίζονται με τον καρκίνο μαστού και ωοθηκών.
Οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου και στους άντρες (καρκίνο μαστού, παγκρέατος, προστάτη).
Σε περίπτωση ανεύρεσης μίας τέτοιας μετάλλαξης, θα πρέπει το άτομο να συζητήσει τις δυνατότητες έγκαιρης διάγνωσης και πρόληψης καρκίνου. Υπάρχουν πρωτόκολλα προληπτικών εξετάσεων έτσι ώστε ο καρκίνος να διαγνωστεί σε έγκαιρα στάδια. Επίσης ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να συστηθούν χειρουργικές επεμβάσεις ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου.
Το να γνωρίζει κάποιος ότι έχει μία κληρονομούμενη μετάλλαξη μπορεί να βοηθήσει:
Όχι. Το να φέρει ένα άτομο μία κληρονομούμενη μετάλλαξη δε σημαίνει ότι θα αναπτύξει σίγουρα κάποια μορφή καρκίνου. Βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Η διαδικασία για το άτομο που υποβάλλεται σε γονιδιακό έλεγχο είναι απλή. Ο έλεγχος γίνεται με εξέταση αίματος ή σάλιου. Αναλύονται ένα ή περισσότερα γονίδια. Τα γονίδια που θα εξεταστούν διαφέρουν κατά περίπτωση. Ο έλεγχος αποφασίζεται από κάποιον ειδικό μετά τη λήψη ατομικού και λεπτομερούς οικογενειακού ιστορικού.
Το κόστος εξαρτάται κυρίως από τον αριθμό των γονιδίων που πρόκειται να ελεγχθούν και κυμαίνεται από 100 έως 600 ευρώ. Παράλληλα υπάρχουν προγράμματα που προσφέρονται από διάφορους φορείς, όπου κάποιος μπορεί να ελεγχθεί δωρεάν εφόσον πληροί συγκεκριμένα κριτήρια.
Σε περίπτωση ύπαρξης μετάλλαξης, θα πρέπει να ακολουθήσει συζήτηση με κάποιον ειδικό στον κληρονομικό καρκίνο, ο οποίος θα εξηγήσει όλες τις υπάρχουσες δυνατότητες πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης καρκίνου.
Οι οδηγίες προληπτικού ελέγχου και επεμβάσεων μείωσης του κινδύνου καρκίνου διαφέρουν ανάλογα με τη μετάλλαξη που έχει βρεθεί. Επίσης, καθώς η επιστήμη προχωράει με ταχείς ρυθμούς, έχουμε συνεχώς νέα δεδομένα από εκατοντάδες ατόμων που ελέγχονται γονιδιακά. Αντίστοιχα και οι οδηγίες διαχείρισης των ατόμων με κληρονομούμενες μεταλλάξεις αλλάζουν διαρκώς.